گزارش هم ماشین؛
آلودگی هوای تهران نتیجه غفلت از توسعه صحیح شهر سازی
هم ماشین: بر طبق آمار رسمی، در بازه 5 ساله 75 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خودرا از دست داده اند؛ این در حالی است که در تهران تراکم ساختمانی یکی از عوامل تعیین کننده در ایجاد آلودگی هوا بوده است.
به گزارش هم ماشین به نقل از مهر برمبنای آمار رسمی، در بازه ۵ ساله ۷۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خودرا از دست داده اند. این در حالی است که طبق پژوهش های انجام شده در تهران تراکم ساختمانی یکی از عوامل تعیین کننده در ایجاد آلودگی هوا بوده و موسس این بلندمرتبه سازی، انحصار زمین و عدم گسترش محدوده شهری است.
زیست با کیفیت، رفاه و آسایش، اصلاً شهر هوشمند بماند برای بعد، اول باید زنده ماند، بعد برای کیفیت زندگی می شود صحبت کرد. طبق آمار رسمی انتشار یافته از وزارت بهداشت، ۷۵ هزار نفر در بازه ۵ ساله اخیر، به سبب آلودگی هوا جان خودرا از دست داده اند. تعدادی که حتی از جان باختگان سوانح جاده ای نیز بیشتر است. آلودگی هوا که برای شهروندان کلانشهرها بیشتر یادآور سردرد و حالت تهوع بوده طبق بررسی های رسمی، قاتل جان مردم شده است.
طبق تحقیقات دانشگاه های علوم پزشکی کلان شهرها، عوامل اصلی آلاینده برای شهرهای مختلف، بسته به میزان صنعتی بودن، تعداد وسایل حمل و نقل و مسائل خاص هر شهر، متفاوت می باشد. برای مثال در قم و شیراز، سهم منابع ثابت شامل کارخانه ها، کارگاه ها و نیروگاه ها به ترتیب ۹۶ و ۸۵ درصد و در تهران و اهواز ۴۱ و ۲۸ درصد است. اما در تهران یک عامل محلی در کنار دیگر عوامل آتش آلودگی هوای این کلان شهر را شعله ورتر کرده است. برج سازی در غرب تهران منطقه ای که به عنوان ریه های این کلان شهر به حساب می آید، شرایط مدیریت سلامت هوا را در تهران پیچیده تر کرده است. عاملی که بارها از زبان کارشناسان شنیده شده اما هیچ راه حل تأثیرگذاری که ناظر بر آن باشد مطرح نشده است.
حبس هوا در تهران با بلند مرتبه سازی
طبق پژوهش های انجام شده بلندمرتبه سازی مخصوصاً در غرب تهران یک عامل تعیین کننده در کاهش کیفیت هوا است. اما می توان رد پای دیگر متهمان این فاجعه زیستی را در سیستم حمل و نقل و جانمایی اشتباه صنایع و مسائل نظیر آن جست وجو کرد. در گزارش مرکز تحقیقات در این مورد آمده است که خودرو ها، موتورسیکلت ها و سیستم حمل و نقل عمومی، مصرف انرژی در صنایع و بخش خانگی، پایانه های مسافربری و جایگاه های سوخت، الگوی نامناسب توسعه شهری و توسعه نامتوازن شهرها از عوامل آلودگی هوا و تشدید آن هستند.
نکته مهمی که در گزارش مرکز تحقیقات با عنوان «بررسی مطالعات منشأ یابی آلودگی هوا در کشور به همراه ارائه راهکارهای بهبود» بر آن تاکید شده، آنست که سهم بندی منابع نامبرده درمکان های جغرافیایی مختلف مختلف است. آن چه مشخصاً درباره ی تهران صدق می کند آنست که ۴۷ درصد از غلطت مواد آلاینده از منابع سیار ناشی می شود. بدین سبب تنظیم برنامه هدفمند برای کیفیت هوا که متناسب با کالبد شهری تهران باشد، تأثیر معناداری در بهبود مدیریت سلامت هوا دارد چونکه با وجود جریان مناسب حرکت هوا منابع سیار آلودگی سریع تر از فضای شهر خارج می شوند.
اما همانطور که به آن اشاره شد، الگوی نامناسب توسعه شهری تهران از عوامل بسترساز ایجاد آلودگی است چونکه از عمده مسائلی که توجه به آن در سطوح مختلف شهر می تواند موجب خروج آلودگی از محیط شود، نحوه جریان حرکت هوا در میان ساختمان ها است. این بخش تحت تأثیر ارتفاع ساختمان ها و حجم توده تولید شده قرار می گیرد. تهران با تراکم شهری ۱۴۴ نفر بر هکتار، توان ایجاد جریان هوا را در خود نخواهد داشت. همین حبس هوا در تهران عاملی است برای کاهش چشم گیر کیفیت هوا.
در آلودگی هوا بر روی پاشنه توسعه اشتباه شهر می چرخد
احمدرضا مقیمی بوم شناس و فعال محیط زیست عامل اصلی بحران های محیط زیستی همچون آلودگی هوا را الگو اشتباه توسعه شهری می داند، وی در این زمینه در گفت و گو با مهر توضیح داد: بصورت کلی در تهران و کلانشهرها الگو توسعه شهری برای زیست مطلوب نیستند. در جهان سومی که ما در آن واقع هستیم سرانه های شهری مناسب برای مردم شهرها همچون تهران در نظر گرفته نشده است و با الگوی مطلوب شهری فاصله بسیاری داریم. تراکمی که در تهران و کلانشهرها وجود دارد، مشکلات محیط زیستی مانند آلودگی هوا و از میان رفتن منابع طبیعی را بهمراه داشته است که دود آن مستقیم به چشم مردم می رود.
این فعال زیست محیطی با اشاره به لزوم استفاده از زمینهای دارای قابلیت ساخت در اطراف کلان شهر تهران، افزود: در حالی تراکم ساختمانی در تهران و کلانشهرها بسیار بالا است که زمینهای موجود در حاشیه شهر غالباً قابلیت ساخت وساز دارند، در نتیجه باید آن بخشی که دارای قابلیت است حتما زیر ساخت وساز برود. به تبع این اقدام جمعیت مردم در مساحت جغرافیایی بیشتری پخش می شود. در این صورت مشکلات کمتری بر شهرعارض خواهد شد.
مقیمی درباره ی مانع محیط زیستی توسعه شهرها اینطور توضیح داد: «استفاده از زمین ها و اراضی موات بلامانع است. فقط جایی که مسئله لطمه زیست محیطی مطرح می شود، نباید در آن ساخت وساز کرد. برای مثال در شرایطی که اراضی در حاشیه شهر تهران رها شده و قابلیت استفاده را دارد، برخی می روند در ارتفاعات و کوه ها، خانه و دانشگاه می سازند. البته که اغلب ساخت وسازها در این مناطق، برج و سازه های بلندمرتبه است. این چه کاری است؟ طبق قانون نباید بالای ۱۴۰۰ متر ساخت وساز. اما در شهر تهران به وفور خلاف آنرا می بینیم»
اخیراً ناسا- اداره کل ملی هوانوردی و فضا- طبق داده های سنسور Thematic Mapper در ماهواره لندست ۵ ناسا، گزارشی را درباب توسعه تهران منتشر نموده است. در این گزارش آمده است تهران، پایتخت ایران، در بین شهرهای با رشد سریع جهان در رتبه بالایی قرار دارد. در اوایل دهه ۴۰ جمعیت تهران حدود ۷۰۰ هزار نفر بود. تا سال ۱۳۴۵ به ۳ میلیون نفر رسید و در سال ۱۳۶۵ - در طول جنگ ایران و عراق - جمعیت مهاجران به ۶ میلیون نفر رسید. امروزه این کلان شهر بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد. این رشد انفجاری نتایج زیست محیطی و بهداشت عمومی همچون آلودگی هوا و آب و از دست دادن زمینهای قابل کشت دارد.
تدوین و تصویب قانون پاک بصورت ناقص
۲۵ تیر سال ۱۳۹۶ بود که قانون هوای پاک بمنظور اجرای اصل صدوبیست وسوم قانون اساسی به تصویب نمایندگان مجلس رسید و در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۹۶ مهر تأیید شورای نگهبان بر آن خورده شد. قبل تر نیز در سال ۷۴، کارشناسان و دغدغه مندان حوزه محیط زیست و شهرسازی بیانیه هوای تهران ۷۴ را منتشر نموده اند که برای نخستین بار از آلودگی هوا به عنوان بحران ملی یاد شد.
در قانون هوای پاک پیش بینی شده بود صنایع آلاینده از شهرهای بزرگ بیرون رود و در شهرک های صنعتی مستقر شوند، همین طور قرار بر این بود که دیگر دولت ها برای جبران کمبود سوخت، مازوت نسوزانند. اقدامی که همچنان درحال اجراست و گفته می شود یکی از عمده دلیلهای آلودگی هوای کلان شهر تهران است. اما همانطور که قابل مشاهده می باشد هیچ اشاره ای به لزوم کنترل بلند مرتبه سازی و مدیریت تراکم جمعیت نشده در نتیجه وظایف قانونی ناظر بر آن هم در نظر گرفته نشده است. بدین سبب خیلی غیرقابل انتظار نیست که شاهد تغییرات قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا نباشیم.
آلودگی هوا بصورت میانگین روزانه جان ۴۱ نفر را می گیرد
بنا بر بخشنامه فنی موضوع ماده ۲ قانون هوای پاک، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است برآورد سالیانه تخمین هزینه های مستقیم آلودگی هوا درباب بیماریها و مرگ ومیرهای منتسب به آلودگی هوا را به تفکیک آلاینده های معیار و شهرهای دارای اولویت کشور منتشر کند. در این جهت تابستان امسال وزارت بهداشت طی گزارشی اعلام نمود در یک بازه ۵ ساله، ۷۵ هزار نفر به سبب آلودگی هوا فوت کرده اند، که طبق این آمار روزانه صورت میانگین روزانه ۴۱ نفر به سبب آلودگی هوا جان خودرا از دست می دهند. عمده این فوت شدگان هم به کلان شهرهایی خصوصاً تهران تعلق داشته اند. نکته جالب توجه خسارت اقتصادی ناشی از مرگ ومیر به سبب آلودگی هوا است که فقط در سال ۱۴۰۰، ۱۲ میلیارد دلار برآورد شده است.
انحصار زمین قاتل مال و جان مردم
در حالی مدیران شهری همچنان به تراکم فروشی ادامه داده و ساختمان های تهران را بلند و بلندتر می کنند که همین بلند مرتبه سازی قاتل جان و مال مردم شده است. اما بگفته کارشناسان و همین طور برمبنای سند آزمایش سرزمینی مانعی در استفاده از زمینهای اطراف تهران برای ساخت وساز نیست. پافشاری بر توسعه عمودی شهرها و عدم استفاده از زمینهای مناسب اطراف شهر، برآیند سیاست انحصار زمین و محدوده شهری است. سیاستی که اجازه ساخت خانه خارج از محدوده مشخصی را نداده اما در عین حال اجازه ساخت خانه های بلند را می دهد. این مدل الگوی توسعه، مشکلات مختلفی دارد همچون آلودگی هوا. نتیجه این سبک از توسعه، شهری فشرده، گران، با شهروندانی است که سلامت جسمی و روانی آنها به مخاطره افتاده است. درهرصورت ادامه مسیر توسعه عمودی شهرها فاجعه زیستی برای شهر رقم خواهد زد. آن چه شرایط حال حاضر تهران ضرورت آنرا ایجاب می کند گسترده شدن محدوده شهری این کلان شهر است. با باز شدن محدوده شهری هم مدیریت شهر در تمامی سطوح آن آسان تر خواهد شد و هم مردم از کیفیت زیسته بهتری را تجربه می کنند.
منبع: هم ماشین
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب